کوبا
درباره کوبا
جمهوری کوبا کشوری است تشکیل شده از مجمع الجزایری در دریای کارائیب و پایتخت آن هاوانا است.
تاریخ :
در ۱۴۹۲ کریستف کلمب جزیرهای را کشف کرد که هماکنون کوبا نام دارد. در آن زمان این جزیره به امپراتوری اسپانیا تعلق گرفت. در ۱۵۱۱ اولین اقامتگاههای اسپانیاییها در کوبا تأسیس شد. اسپانیا حدود ۱۰۰ هزار نفر از مردم بومی را به بردگی گرفت، آنها را مسیحی کرد و به جستجوی طلا واداشت. با این وجود پس از گذشت یک قرن عملاً این افراد بومی از بین رفتند. از جمله دلایل این اتفاق، شیوع بیماری عفونی اوراسیایی بود که به دلیل عدم مقاومت بومی گسترش یافت و به همین شکل privation stemming from repressive colonial subjugation.[۱۰][۱۱]
کوبا به مدت ۴۰۰ سال تحت استعمار اسپانیا قرار داشت (۱۵۱۱–۱۸۹۸). در این مدت اقتصادش بر پایه کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها آمریکای شمالی بود. این کارها در ابتدا توسط بردههای آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند انجام میشد. جمعیت کوبا در ۱۸۱۷ عبارت بود از ۶۳۰٬۰۰۰ هزار نفر که ۲۹۱٬۰۰۰ نفر از آنها سفیدپوست، ۱۱۵٬۰۰۰ نفر سیاهپوست غیربرده و ۲۲۴٬۰۰۰ نفر سیاهپوست برده بودند.[۱۲]
جنگ ۱۸۹۵
در ۱۸۹۲ یک مخالف تبعید شده به نام خوزه مارتی، حزب انقلابی کوبا را در نیویورک پایهریزی کرد. هدف این حزب استقلال کوبا از اسپانیا بود.[۱۳] در ۱۸۹۵، خوزه مارتی برای پیوستن به تلاشهای ماکسیمو گومز به مونته کریستی و سانتو دومینگو رفت. مارتی دیدگاههای سیاسی خود را در بیانیهٔ مونته کریستی به تحریر درآورد.[۱۳] جنگ علیه نیروهای نظامی اسپانیا در ۲۴ فوریه ۱۸۹۵ در کوبا آغاز شد. اما مارتی تا آوریل ۱۸۹۵ نتوانست خود را به کوبا برساند.[۱۳] مارتی در دوس ریوس در ۱۹ می ۱۸۹۵ کشته شد.[۱۳] مرگ او او را به قهرمان ملی کوبا بدل کرد.[۱۴]
حدود ۲۰۰ هزار اسپانیایی کوبا را به توپ بستند. فرماندهٔ نظامی کوبا مردم را کمپهایی فرستاد.[۱۵] در میان بین ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ شهروند کوبایی بر اثر گرسنگی یا بیماری در این کمپها جان باختند.
استقلال از اسپانیا
کوبا تا پایان جنگ اسپانیا-آمریکا در ۱۸۹۸ همچنان مستعمره اسپانیا باقیماند. پس از جنگ آمریکا-اسپانیا، این دو کشور معاهدهای به نام معاهدهٔ پاریس را در ۱۸۹۸ امضا کردند که طی آن اسپانیا کشورهای پورتوریکو، فیلیپین و گوام را به ازای جمعاً ۲۰ میلیون دلار به آمریکا واگذار کرد.[۱۶] در یک پیمان مشابه، اسپانیا متعهد شد که از پادشاهی بر کوبا چشم پوشی کند. تئودور روزولت که در جنگ آمریکا-اسپانیا شرکت کرده بود و تا اندازهای نیز به جنبشهای استقلال خواهانه روی خوش نشان میدهد، در ۱۹۰۱ پس از مک کینلی به عنوان رئیسجمهور آمریکا انتخاب شد و معاهده را واگذار کرد. به این شکل کوبا در ۱۹۰۲ به صورت رسمی از آمریکا مستقل شد و نام جمهوری کوبا به خود گرفت. تحت شرایط جدید کوبا، آمریکا حق مداخله در امور داخلی کوبا و همچنین روابط اقتصادی و سیاسی اش با دیگر کشورها را برای خود محفوظ نگه داشت.
بین ۱۹۵۳ و ۱۹۵۹ انقلاب کوبا اتفاق افتاد که منجر به براندازی دیکتاتوری فولخنثیو باتیستا ثالدیوار و روی کار آمدن دولت جدید به رهبری فیدل کاسترو گردید.[۱۷] در سال ۱۹۵۲ استقلال خود را از اسپانیا اعلام کرد.
رویدادهای اخیر :
طبق سرشماری سال ۲۰۰۲، حدود ۱٫۲ میلیون از افراد کوباییتبار (حدود ۱۰ درصد جمعیت کنونی کوبا) در آمریکا اقامت دارند.[۱۸][۱۹] بسیاری از این کوباییان برای رفتن به آمریکا راه دریا را پیش گرفتند و با استفاده از قایقهای کوچک و زورقهای کوچک مسیر بین این دو کشور را طی کردند. در ۶ آوریل ۱۹۸۰، حدود ۱۰ هزار کوبایی به سفارت پرو در هاوانا رفته و درخواست پناهندگی سیاسی کردند. طی چند روز بعد، دولت کوبا برای کوباییهایی که از سفارت پرو درخواست پناهندگی کرده بودند مجوز مهاجرت صادر کرد. در ۱۶ آوریل، ۵۰۰ کوبایی سفارت پرو را به قصد کاستاریکا ترک کردند. در ۲۱ آوریل، بسیاری از این افراد شروع به سفر به میامی از طریق قایقهای شخصی کردند که آمریکا از ورود آنها جلوگیری کرد. اما مهاجرتها ادامه یافت چرا که کاسترو اعلام کرد که هر کسی که تمایل به ترک کشور دارد آزاد است این کار را از طریق منطقهٔ پورت ماریل انجام دهد. بیش از ۱۲۵٬۰۰۰ کوبایی پیش از پایان این جریان در ۱۵ ژوئن، کوبا را به مقصد آمریکا ترک کردند.
فروپاشی شوروی که در کوبا به عنوان دورهٔ ویژه شناخته میشود، فرصت بسیار خوبی فراهم آورد تا قوانین وضع شده توسط کاسترو بهطور جدی آزمایش خود را پس بدهند. در این دوران کوبا دچار کمبود مواد غذایی شد.[۲۰][۲۱] با این وجود دولت کوبا، کمکهای غذایی، دارویی و مالی آمریکا را تا سال ۱۹۹۳ نپذیرفت.[۲۰] در ۵ اوت ۱۹۹۴، دولت، گروهی معترض را که در یک اعتراض ناگهانی در هاوانا تجمع کرده بودند متفرق کرد.[۲۲]
در سالهای اخیر کوبا به یک منبع جدید حمایتکننده به نام جمهوری خلق چین دست یافتهاست و همچنین اتحادهای جدیدی را با هوگو چاوز، رئیسجمهور ونزوئلا و همینطور اوو مورالس، رئیسجمهور بولیوی که هر دو از صادرکنندههای نفت و گاز هستند ایجاد کردهاست. در سال ۲۰۰۳، دولت شمار زیادی از فعالان مدنی را دستگیر و بازداشت کرد. این دوره به بهار سیاه معروف است.[۲۳][۲۴]
در ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۶، فیدل کاسترو وظایف اصلیاش را به برادرش، اولین نخستوزیر کوبا یعنی رائول کاسترو واگذار کرد. دلیل این واگذاری عمل جراحی فیدل کاسترو بود. در ۲۴ فوریه ۲۰۰۸ رائول کاسترو به عنوان رئیسجمهور جدید کوبا انتخاب شد.[۲۵] او در سخنرانی ابتدایی خود، قول داد که برخی محدودیتهایی اعمال شده بر زندگی کوباییها را از میان بردارد.[۲۶] در مارس ۲۰۰۹، رائول کاسترو برخی از مقامات دوران کاسترو را از میان برداشت.[۲۷]
در ۱۴ اوت ۲۰۱۵، با سفر جان کری، وزیر امور خارجهٔ ایالات متحد، به هاوانا، در مراسمی رسمی و در حضور مقامهای عالیرتبهٔ آمریکا و کوبا، پس از بیش از ۵۴ سال قطع روابط دیپلماتیک این دو کشور، سفارت آمریکا در کوبا بازگشایی شد.[۲۸]
در مارس ۲۰۱۶، باراک اوباما اولین رئیسجمهور آمریکا بود که پس از گذشت ۸۸ سال ازین کشور دیدار میکرد.[۲۹]
در ۱۸ آوریل ۲۰۱۸، میگل دایاز-کانل تنها نامزد ریاست جمهوری بود و به عنوان رئیسجمهور کوبا انتخاب و جانشین رائول کاسترو شد و یک روز بعد در ۱۹ آوریل بهطور رسمی ۱۹مین رئیسجمهور کوبا شد.[۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]
جغرافیا :
کوبا جزیرهای است که در میان دریای کارائیب و اقیانوس آتلانتیک شمالی قرار گرفتهاست و دارای مساحتی برابر ۱۱۰٬۸۶۱ کیلومتر مربع میباشد.
مرز زمینی آن تنها با پایگاه دریائی ایالات متحدهاست که خلیج گوانتانامو نام دارد.
اقلیم کوبا معتدل و بادهای بسامان در این کشور در جریانند. موقعیت جغرافیایی آن ۰۰ ۸۰ غربی و ۳۰ ۲۱ شمالی است.
بهداشت :
بر مبنای آمارهای سازمان بهداشت جهانی:[۳۴]
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۳، امید زندگی در کوبا برای مردان ۷۷ و برای زنان ۸۰ ثبت کرد.[۳۵] (میانگین جهانی ۶۸ سال)
میزان مرگ و میر کودکان در کوبا ۸٫۷ در هر ۱۰۰۰ نفر است.
میزان مرگ و میر بزرگسالان در کوبا ۱۳۱٫۸۵ در هر ۱۰۰۰ نفر
مجموع هزینههای بهداشت به ازای هر نفر در کوبا ۳۶۳ دلار است. (۲۰۰۶)
نسبت مجموع هزینههای بهداشت به تولید ناخالص داخلی در کوبا ۷٫۱٪ است. (۲۰۰۶)
احتمال مرگ کودک قبل از ۵ سالگی: ۶ در هر ۱۰۰۰ نفر (میانگین جهانی ۶۵ نفر در هر هزار نفر)
میزان شیوع ایدز: ۱ نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی ۸ نفر در هر هزار نفر)
درصدی از جمعیت که در مناطق شهری زندگی میکنند: ۷۶٪ (میانگین جهانی ۵۰٪)
میزان شیوع سل: ۲ نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی ۱۷۰ نفر در هر هزار نفر)
میزان افراد چاق در جمعیت مذکر ۸٪ و در مؤنث ۱۵٫۴٪ است.
۹۵٫۲٪ جمعیت کوبا به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند.
۹۴٪ جمعیت کوبا دارای دستگاههای بازیافت آب و استفادهٔ مجدد از آن هستند.
همچنین: در کوبا مراقبتهای بهداشتی به عنوان یک حقوق شهروندی درنظر گرفته میشود. مراقبتهای بهداشتی همگانی برای تمام شهروندان مجانی است. کوبا دارای بالاترین نسبت دکتر به بیمار در سطح جهان و برابر با ۶/۷ در هر ۱۰۰۰ نفر است. در سال ۲۰۱۴، نرخ مرگ و میر نوزادان در کوبا، یکی از کمترین نرخها در جهان و برابر با ۴/۲ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده بود.[۳۵]
مراقبتهای پزشکی در کوبا بر پیشگیری امراض تأکید دارد، تا این که تنها متکی به دارو باشد، یا دسترسی محدود به داروهایی داشته باشد که گاهی از طرف آمریکا در محاصره و تحریم است. مجله لانسیت در سال ۲۰۱۴ نوشت: «اگر دستاوردهای کوبا بتواند در سراسر طیف گستردهای از کشورهای کمدرآمد و متوسط رواج پیدا کند، سلامت جمعیت جهان دگرگون میشود.» کوبا پیشگام توسعه داروهایی جهت معالجه و پیشگیری سرطان ریه است، و از قطع عضو بدن، مرتبط با دیابت، پیشگیری نمودهاست.[۳۵]
موقعیت زنان در کوبا :
درکوبا، تعداد قابل توجهی از قضات، وکلای دادگستری، دانشمندان علوم، کارگران فنی، کارکنان بهداشت عمومی و حرفهای را زنان تشکیل میدهند. کوبا از نظر نجات کودکان در رتبه اول فهرست مادر «کشورهای کمتر توسعه یافته» قرار دارد. کوبا با بیش از ۴۸ درصد زنان به عنوان نماینده مجلس، با بالاترین درصد زنان پارلمان در ردیف سوم در جهان است. زنان در دوران حاملگی ۹ ماه حقوق کامل، و سپس ۳ ماه را با ۷۵ درصد حقوق، مرخصی زایمان خود را دریافت میکنند. دولت برای سقط جنین و طرح تشکیل خانواده یارانه میدهد، و برای مراقبت قبل از بارداری ارزش والایی قائل است، و برای زنان قبل از تولد فرزند «مسکن زایمان» ارائه میدهد.[۳۵]
حقوق بشر :
هرچند کوبا سالهای در بین کشورهای دارای بیشترین تعداد خبرنگار زندانی بود اما در سال ۲۰۱۶ فقط دو روزنامهنگار زندانی دارد.[۳۶]
در نتیجه منع مالکیت فردی، مردم کوبا در بین کشورهایی با کمترین مالکیت کامپیوتر شخصی ردهبندی شدهاند. حق استفاده از اینترنت فقط به تعدادی محدوی از افراد داده میشود و آنها هم شدیداً تحت نظر هستند. خروج ازکشور و ورود به کشور بهطور کلی ممنوع است و در صورتی کسی بخواهد کشور را ترک کند نیاز به کسب مجوز دارد؛ که اکثر درخواستهای خروج از کشور رد میشوند و در مواردی که اجازه داده میشود، به عنوان مثال کل یک خانواده نمیتواند کشور را ترک کنند و بچهها به عنوان ضمانت نگه داشته میشوند تا والدین آنها برگردند.[۳۷]
کوبا در سال ۲۰۱۵ از نظر آزادی رسانه در میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۶۹ قرار گرفتهاست.[۳۸]
پناهندگی
بر اساس گزارش دولت آمریکا ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ نفر (حدود ۱۰٪ جمعیت کوبا) در بین سالهای ۱۹۵۹ (زمان وقوع انقلاب کوبا) تا ۱۹۹۳ این کشور را ترک کردهاند.[۳۹]
اعدامهای سیاسی
گزارشهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که مدعی اعدام بین ۴٬۰۰۰ تا ۳۳٬۰۰۰ نفر بین سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۸۷ میباشند.[۳۹]
تحقیق توسط دانشکده حقوق کرنل در ماه اکتبر سال ۲۰۱۵ نشان میدهد که در کوبا هیچکسی محکوم به اعدام یا هیچکس در انتظار اعدام نیست. دادگاه عالی کوبا، آخرین زندانی باقیمانده محکوم به اعدام، حکم یک آمریکایی کوبایی محکوم به قتل در اجرای حمله تروریستی سال ۱۹۹۴ به این جزیره را در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۰ تخفیف داد؛ و از آن زمان تاکنون هیچ حکم اعدام شناخته شده جدیدی صورت نگرفتهاست.[۳۵]
انتخابات در کوبا :
انتخابات مجلس ملی کوبا (شورای ملی) هر پنج سال صورت میگیرد و انتخابات انجمنهای شهر و شهرداری مناطق، هر دو سال و نیم برگزار میشود. پس از آن نمایندگان مجلس شورای ملی، شورای دولت/کشور را انتخاب میکنند، که به نوبه خود شورای وزیران را منصوب میکند که رئیسجمهور را انتخاب میکند.[۳۵]
از سال ۲۰۱۸ میلادی (تاریخ انتخابات عمومی آینده در کوبا)، برای تمام موقعیت مقامات منتخب ارشد، از جمله رئیسجمهور، فقط دو دورهٔ پنج ساله حق تصدی آن پست را خواهد داشت. هر کسی میتواند نامزد و یک کاندید شود. لازم نیست شخص، عضو حزب کمونیست (سی پی) باشد. نمیتوان هیچ پولی برای ترویج و تبلیغ نامزدهای انتخاباتی خرج کرد و هیچ حزب سیاسی (از جمله حزب کمونیست) اجازه ندارند در طول انتخابات، کمپین راه بیندازند. پرسنل نظامی در حوزههای رأیگیری انجام وظیفه نمیکنند؛ و دانشآموزان از صندوقهای رأی حفاظت میکنند.[۳۵]
حق تحصیل رایگان در کوبا :
آموزش رایگان تا سطح تحصیلات عالی و از جمله آموزشهای عالی، یک حق همگانی است. در مقایسه با دیگر کشورها در جهان، کوبا بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی خود را صرف آموزش و پرورش شهروندان کوبایی میکند. «معلمان سیار» (معلم سر خانه) برای خانه کودکانی فراهم شدهاست که قادر به رفتن به مدرسه نیستند. بسیاری از مدارس مراقبتهای مجانی را در صبح و پس از مدرسه برای والدین شاغلی فراهم ساخته که فامیل دیگری ندارند تا از کودکانشان پرستاری و مراقبت نماید. در کوبا ۲۲ دانشکده پزشکی وجود دارد، در حالی که تا سال ۱۹۵۹ و قبل از انقلاب کوبا، تنها ۳ دانشکده وجود داشت.[۳۵]
حقوق کارگران در کوبا :
قانون کوبا حق داوطلبانه تشکیل اتحادیههای کارگری و پیوستن به آنها را تضمین میکند. اتحادیهها بطور قانونی مستقل و از نظر مالی خودمختارند، و مستقل از حزب کمونیست و دولت هستند، و توسط حق عضویت اعضای خود تأمین مالی میشوند. حقوق کارگران توسط اتحادیهها از جمله با یک قرارداد کتبی، یک کار ۴۴–۴۰ ساعت در هفته، ۳۰ روز مرخصی سالیانه با حقوق در بخش دولتی حمایت شدهاست.[۳۵]
چنانچه اتحادیه فکر کنند که کار کردن خطرناک است، حق دارند که کار را متوقف کنند. آنها حق دارند که در مدیریت کارخانه حضور یابند، اطلاعات مدیریت را در فضای اداره و مصالح، و زمان تسهیلات را برای نمایندگان دریافت کنند. توافق اتحادیه برای اخراجها، تغییرات در سبک ساعات کاری، اضافه کاری، و گزارش ایمنی سالانه، ضروری است. اتحادیهها هم چنین در کوبا دارای نقش سیاسی هستند و یک حق قانونی (قانون اساسی) دربارهٔ مشورت قانون استخدامی دارند. آنها هم چنین دارای حق پیشنهاد قوانین جدید به مجلس شورای ملی هستند.[۳۵]
اقتصاد :
منابع طبیعی آن شامل معادن کبالت، نیکل، آهن، مس، کروم و سیلیکون است. با وجود دولت متمرکز، دولت کوبا درصدد است تا قوانین اقتصادی این کشور را سهل کند. با هدف بهبود کارکرد موسسات تجاری، کاستن کمبود جدی خوراک، بهبود کالاهای مصرفی و خدمات، اصلاحاتی در دهه ۱۹۹۰ میلادی انجام شد. با این حال متوسط استاندارد زندگی هنوز هم بخاطر تحریمهای آمریکا، از پیش از دهه ۱۹۹۰ میلادی و قطع کمکهای شوروی سابق پائینتر است. از اواخر سال ۲۰۰۰ کشور ونزوئلا قراردادی برای همکاری نفتی با این کشور به امضاء رساند و اکنون روزانه ۱۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت به این کشور تحویل میدهد. کوبا بخشی از پرداخت خود را بابت نفت به صورت خدمات انجام میدهد. ۲۰٬۰۰۰ کوبایی متخصص پزشکی که در ونزوئلا کار میکنند جزو این برنامه هستند. افزایش قیمت فلزات در سال ۲۰۰۷ موجب بالا رفتن درآمدهای کوبا از تولید کبالت و نیکل شدهاست. هاوانا با هدف کاهش قطع برق که از سال ۲۰۰۴ موجب نارضایتی مردم را فراهم آورده، سرمایهگذاری در بخش انرژی را ادامه میدهد. تولید ناخالص داخلی این کشور ۵۱٫۱۱ میلیارد دلار است که ۴٫۶ درصد آن در بخش کشاورزی، ۲۶٫۱ درصد آن در بخش صنعت و ۶۹٫۳ درصد آن در بخش خدمات تولید میشود. ۴٬۸۵۳٬۰۰۰ نفر نیروی کار این کشور کار میکنند.
بیکاری و تورم :
نرخ بیکاری در کوبا ۱٫۷ درصد و نرخ تورم ۱٫۵ درصد است.[۴۰]
صادرات و واردات :
محصولات صادراتی این کشور شامل شکر، نیکل، تنباکو، ماهی، محصولات پزشکی، مرکبات و قهوه است که به کشورهای هلند (۲۱٫۸ درصد)، کانادا (۲۱٫۶ درصد)، چین (۱۸٫۷ درصد) و اسپانیا (۵٫۹ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی این کشور شامل نفت، مواد غذایی، ماشینآلات و تجهیزات و مواد شیمیایی است که از کشورهای ونزوئلا (۲۶٫۶ درصد)، چین (۱۵٫۶ درصد)، اسپانیا (۹٫۶ درصد)، آلمان (۶٫۴ درصد)، کانادا (۵٫۶ درصد)، ایتالیا (۴٫۴ درصد)، آمریکا (۴٫۳ درصد) و برزیل (۴٫۲ درصد) وارد میشود.
منابع :
مهمترین مادهٔ معدنی کوبا نیکل است که کوبا پس از روسیه دومین منبع بزرگ نیکل جهان محسوب میشود.[۴۱] شرکت بینالمللی کانادایی شریت (Sherritt International) دارای تسهیلات بزرگی در معدن بزرگ نیکل در شهر موئا هستند. کوبا پنجمین تولیدکنندهٔ بزرگ کبالت تصفیه شدهاست که از مواد فرعی استخراج نیکل است.[۴۱] تحقیقات نفتی جدید نشان دادهاست که شمال کوبا قادر به تولید تقریباً ۴٫۶ میلیارد بشکه (۷۳۰ میلیون متر مکعب) تا ۹٫۳ میلیارد بشکه نفت (۱٫۴۸ در ۱۰ به توان ۹ مترمکعب) است. در سال ۲۰۰۶، کوبا آغاز به آزمایش این مناطق برای استخراج احتمالی در آینده نمود.[۴۲]
مردم :
۹۹٫۸٪ مردم کوبا باسواد هستند.[۴۳][۴۴]
جمعیت کوبا ۱۱٬۳۹۴٬۰۴۳ نفر است و نرخ رشد جمعیت آن % ۰٫۲۷۳ میباشد.
در کوبا، میزان مرگ و میر نوزادان در واحد جمعیت، از برخی جوامع جهان اول و توسعه یافته نیز کمتر است.[۴۵]
میانگین امید به زندگی در کوبا ۷۷٫۶۴ سال است.[۴۳]
طبق آمار سال ۲۰۰۶، کوبا تنها کشور جهان است که دارای استانداردهای مورد قبول صندوق جهانی طبیعت در زمینه توسعهٔ پایدار است.[۴۶] جاناتان لوح، یکی از نویسندگان گزارش صندوق جهانی طبیعت، گفتهاست: «طبق شاخص سازمان ملل، کوبا به لطف سطح بالای سواد و طول عمر بسیار بالای خود به سطح خوبی از توسعه رسیدهاست، و از آنجایی که کشوری با مصرف انرژی پائین است، اثرات زیستی آن بزرگ نیست.»[۳۵] به عبارت دقیق تر کوبا بر اساس معیار ردپای بومشناختی (Ecological footprint) دارای امتیاز کمتر از ۱٫۸ هکتار در واحد مساحت است. همچنین امتیاز کوبا بر اساس شاخص توسعه انسانی(HDI) بالاتر از ۰٫۸ است.[۴۷]
فرهنگ :
فرهنگ این کشور بر پایهٔ مذهب کاتولیک است و جامعهای مذهبی دارد. [نیازمند منبع]
منبع : ویکی پدیا
Short Link: